ไซโลเมตาโซลีน (Xylometazoline Nasal) ใช้เพื่อรักษาอาการคัดจมูกเนื่องจากโรคภูมิแพ้ อาการระคายเคืองที่ไซนัส (Sinus) หรือโรคหวัด ยาไซโลเมตาโซลีน (Xylometazoline Nasal) ใช้พ่นจมูกเพื่อรักษาอาการคัดจมูกเนื่องจากโรคภูมิแพ้ อาการระคายเคืองที่ไซนัส (Sinus) หรือโรคหวัด ยาไซโลเมตาโซลีนอาจใช้เพื่อจุดประสงค์อื่นนอกเหนือจากที่อยู่ในคู่มือการใช้ยาอีกด้วย ที่ทำให้หลอดเลือดภายในโพรงจมูกหดตัวลง หลอดเลือดที่ขยายตัวนั้นสามารถทำให้เกิดอาการคัดจมูกได้
ใช้อย่างไรให้ได้ผลและปลอดภัย เวลาเราเป็นหวัด หรือมีอาการภูมิแพ้ จะมีอาการฟุดฟิด น้ำมูกไหล จามฮัดเช้ยๆๆๆ หายใจไม่ออก ขึ้นมาได้ คนไข้หลายรายมักจะมาเรียกหายาชื่อว่าโอทริวินใช้เอง พ่นปื้ดๆ บ่อยๆ โดยหารู้ไหมว่า ยาตัวนี้มีข้อควรระวังอย่างไรบ้าง
#Otrivin คือยาอะไร?
Otrivin เป็นชื่อการค้าของยาพ่นจมูก (nasal spray) มีตัวยา oxymetazoline hydrochloride ใช้เพื่อบรรเทาอาการคัดจมูกที่มีสาเหตุจากโรคเยื่อจมูกอักเสบเรื้อรัง (chronic rhinitis), ไซนัสอักเสบ (sinusitis) เยื่อบุจมูกอักเสบเฉียบพลัน (acute rhinitis) ที่อาจเกิดจากไข้หวัด (common cold), การติดเชื้อทางเดินหายใจ (respiratory tract infections) หรือโรคภูมิแพ้ (allergies)
บางครั้งยังนิยมใช้ป้องกันอาการหูอื้อ ปวดหู (otic barotrauma) ซึ่งมักเกิดขึ้นระหว่างเครื่องบินกำลังบินขึ้นหรือลดระดับความสูง โดยพ่นก่อนเครื่องบินขึ้นหรือลงประมาณ 15-30 นาที
#Otrivin กลไกการออกฤทธิ์
ยาพ่นตัวนี้มีตัวยาสำคัญ คือ oxymetazoline ซึ่งออกฤทธิ์หลักเป็น alfa-1 receptor agonist จึงทำให้หลอดเลือดฝอยในโพรงจมูกหดตัว ลดช่วยอาการคัดแน่นจมูกได้ จึงนิยมใช้บรรเทาอาการที่เกิดจากหวัดหรือภูมิแพ้
ผลของยาที่ช่วยทำให้เส้นเลือดฝอยบริเวณโพรงจมูกหดตัว จึงทำให้การแลกเปลี่ยนอากาศดีขึ้น ช่วยปรับความดันร่างกายให้ใกล้เคียงกับภายนอกได้เร็วยิ่งขึ้น ดีป่ะ??
#ขนาดยาใช้อย่างไร?
โดยทั่วไปที่ใช้บรรเทาอาการคัดจมูกในผู้ใหญ่และเด็กอายุมากกว่า 6 ปีขึ้นไปแนะนำให้ใช้คือ 0.05% oxymetazoline โดยฉีดครั้งละ 2-3 สเปรย์ วันละ 2 ครั้ง เป็นเวลา 3 วัน ซึ่งหลังจากพ่นยา สามารถลดอาการคัดจมูกได้ภายใน 5-10 นาที และสามารถคุมอาการได้นาน 6-7 ชั่วโมง ดังนั้นถ้าหากต้องการพ่นเฉพาะเวลาก่อนนอน ยาก็จะบรรเทาอาการคัดจมูกได้ประมาณ 6-7 ชั่วโมง
#อาการไม่พึงประสงค์
ถ้าไปหาเภสัชกร เราจะแนะนำไม่ให้ใช้ยาตัวนี้ ติดต่อกันนาน เพราะว่าสามารถทำให้เกิด rebound congestion โดยจะมีอาการคัดจมูกมากขึ้น มีอาการแห้ง และอาจมีการระคายเคืองจมูกร่วมด้วยหลังจากใช้ยาติดต่อกันเป็นระยะเวลานาน โดยทั่วไปจะแนะนำว่าไม่ควรใช้ยาติดต่อกันเกิน 3-5 วัน
อย่างไรก็ตามจำนวนวันหรือขนาดยาสะสมที่ใช้มากเท่าใดจึงจะทำให้เกิดอาการ rebound congestion นั้นยังไม่ทราบแน่ชัด แต่จากข้อมูลการศึกษาส่วนใหญ่พบว่าเกิด rebound congestion หลังจากใช้ยาติดต่อกันนานมากกว่า 10 วัน
แต่อย่างไรก็ตามมี การศึกษาพบว่าการใช้ยาวันละครั้งก่อนนอนเป็นระยะเวลานาน 30 วัน ก็ทำให้เกิด rebound congestion ได้เช่นกัน ดังนั้นจึงขอแนะนำว่าถ้าหากผู้ถามใช้วันละ 1 ครั้งก่อนนอนแล้วสามารถบรรเทาอาการคัดจมูกได้ ก็สามารถใช้วันละ 1 ครั้งได้ แต่การใช้วันละ 1 ครั้งก่อนนอนก็ควรใช้ไม่เกิน 10 วัน เพราะหากใช้นานกว่านั้นก็อาจจะทำให้เกิด rebound congestion ได้เช่นกัน
#rebound congestion คืออะไร?
การคัดแน่นจมูกมากกว่าเดิมหลังใช้ยาพ่นแก้คัดจมูกต่อเนื่องเป็นเวลานานที่เรียกว่า rebound hyperemia หรือ rhinitis medicamentosa เกิดจากการที่ยากระตุ้น alfa-1 receptor จนเกิด receptor subsentivity (กระตุ้นต่อเนื่อง แต่ไม่ได้ผล) เส้นเลือดในจะจมูกคลายตัวมากกว่าเดิม จึงแนะนำให้ใช้ยากลุ่มนี้ไม่เกิน 3-5 วัน และหยุดยาทันทีเมื่อไม่มีอาการ